Dç
ælÛqDv Þ oClìF , Àëpz ÚDìÛCpëC DØz éF kÞok

íϤC ÍDÇzC éÆ kßz í× pOÜzÞo ÙëCpF Ù¡ëlÛC í× pO¡ìF éZ pç ÙÛCrërµ
êDWF éaÛDÜZ Þ lzDF í× p¨Dd ÍDd ÚD×q Ößϵ éF ÚkßGÛ æDÊA ÚCpëC ok D×
pËëk ÙëqCkpKF íÎߤC oß®F ÅDh Þ EA DF ÝOhDv éF ÅDh Þ EA ÝOhÞp¾
.kpìËF Co MkD·v Þ êoDËOvo éF Úlìvo êßÏV éÆ koClÛ kßVÞ íÏìÎk
DèÛDwÛC êCpF íÛCpëC PvlF ÚCpëC ok ÚCßOì× ÚD×q ÝëC ok éÆ íÏñDvÞ qC íÇë
íÊlÛq Þ oDÆ êCpF íÛDØvA éÛDh ÝOhDv DF . PvC íÛDØvA éÛDh PhDv
ÝOzDÆ Þ lz lçCßh ße× í·ìG¬ qC pOÊorF êDçDÜF ÝOhDv éF UDìOdC
íëÞoCk Þ íÆCoßh ½oD¥× êCpF ælëkpÊ À¡Æ ÍDeF DN éÆ íçDìÊ oCrç l¥O¡ç
!!qDºA
Þ éO¡Ê éOiN ÚD¡ÛDÆk íVoDh Þ íÏhCk ÚCoßiÜì×q íÛDØvA éÛDh ÝOhDv DF
.lÜÆ æqDN íw¿Û lÛCßOì× ¢Üëp¾A MCkßVß× qC êkßVß× ÚCßܵ éF rìÛ Ýì×q

lçCßiÛ íëDÜ·× pËëk koCß× qC êoDìwF ok pìhDN Þ éÏWµ íÛDØvA éÛDh ÝOhDv DF
lèµ êDç ÝìzD× ÚlÛCo Dë Þ íwÆDN , ußFßNC ÝO¾pÊ êCpF éÏWµ ÐS×. PzCk
pìhDN Þ ÐìG ÝëC qC íëDçrìZ Þ ÚDÛ éØÃÎ éë êCpF ÚkpÆ íÊkpF êCpF ußÛDìÂk
, Pv DèÛDwÛC éF oDÊlëp¾A PGe×pJ ÖÔÆ éÆ ÚDwÛC éìÎÞC MDVDìOdC ÚlÛDvo ok
ok pìhDN , ÚCßV ÐwÛ éF DèÛA yqß×A Þ Hz Þ qÞo Ößϵ ÝOhß×A ok pìhDN
. ÚDÛA qC ¸Âß× éF ækD¿OvC Þ ærìÆDJ ÐñDvÞ ÝOhDv
DN , ækpÆ xd Co ÚCpìvC kok DN Ùël¡ì× pìvC ÍÞC lëDF éÆ lëDz ÙÛCrërµ éÏF
. Ùëßz DzßÆ êkCqA éF Úlìvo Þ MoDvC qC íëDço êCpF
ÍDv P¿ç yC æoÞk í×ÔvC Äd pF P×ßÇd lìÛClì× DØz qC í©·F éÆ éÛßËÛDØç
íÃFD× ÙìÛÞoDèZ Þ ælÜ¡iF Þ ÚDFpè× lØe× ¯vßN ÚA ÍDv év éÆ ækßF ÙìÛ Þ
ÚA qC l·F Þ PvC ækßF Àëpz ÚA êßص pwJ , íϵ ÝìÜ×ßØÎCpì×C êÓCÞ PØç DF
êCpF oDF ÝëC , lÜO¾o êp×Dv éÎDvßÊ ÍDGÛk ívß× ÚD×q ok éÆ oß®ÛDØç Ökp×
êoCßiÛßh êCpF Co DèÛA Þ lÜOhDv íÎDh ßN ÉorF êDçDÜF ÚDÛCßV ÚkpÆ éÎDvßÊ
ÓDd ¹ÔÆ lÜO¿Ê Þ lÛkpÆ ÌÛo Co ¹ÔÆ éÏF ,lÛkpÆ ÌÛo éëÞo íF ækD¿OvCßv Þ
. PvC í¬ß¬
. PvC ælz íÛDØvA MCpÆ éF ÚkpÆp¿v Þ À¡Æ éF ľß× ÚDwÛC éÆ ÍDd
íØÛ íÛD¡ÇèÆ MCkßVß× qC pËëk ÈìÛ é¡ëlÛC ÚlÛCoÞpJ ÐìÎlF ÚDwÛC éÆ ÍDd
íÛDØvA éÛDh éF éÆ ælìvo ÚA PÂÞ lzDF í× rìÛ DèÛA oClëk ÁDO¡× éÇÏF lvCpç
.lëDØÛ pN ÈëkrÛ DOØç íF êÞC éF Co kßh Þ ækßØÛ ÚDÇ× ÐÃÛ
êDçpçßÊ rìÛ ÅDh DN koCnËF Þ ækq Ùiz Co pO× XÜJ ´D·z qC pN ÉorF êDèÛDØOhDv
ÍÞC lÛß¡ì× P¾Dë DçoCqDF Þ DèºDF ok éÆ éaÛA í×DØN .kqDv ÚDëDØÛ Co ¢ëßh
Ðص D× éÆ éÜëA pç Þ lÛC ælz ælëp¾A ( ÚDwÛC ) ¢OvÞk êCpF ÞC oDRA ÚCßÜ·F
ÚDOvpG éF Ýì×q ÚkCk £D¥OhC ÍDv ív qC l·F ÙìÜÆ Åok Co Úkq Ùiz
. ÙëC ækoÞA DV éF Co ÅDh ÖCpOdC Þ ækq Ùiz Co Ýì×q ÚA
kßVßF kßh yÔN DF éÆ éaÛA éF éÛßÊoDØìF êDèGwZ qC Co kßh D× éÆ PvC ÖqÓ
. ÙìÜÇÛ yß×Cp¾ rÊpç Co ÚD×oDǾC ÚkpÆ ÅDJ Þ ÙìÜÆ Dço ÙëC ækoÞA
yC æßì× Þ ÐÊ Þ éO¡Ê oßÏGO× DGëq é¡ëlÛC éÆ PvC ÅDJ pǾ DF DèÜN éÆ Cpëq
.oClëlJ PvC ÈìÛ oCkpÆ Þ ÈìÛ oDO¿Ê éÆ
ÍDGÂC Щ¾C kDë ælÛq EDOÆ ok Co MÔØV ÝëC oDF ÝìÎÞC êCpF ¢ìJ qÞo lÜZ
pëߥN íwìÏËÛC ÚDFq éF Co êßÎß× ÝëlÎC ÍÔV DÛÓß× íÊlÛq Þ oDÆ ÚA ok éÆ
ok ÚD¡ÛkoÞA DF éÆ lÜÇì× D¡¾C Co íGëpº íiëoDN ÄëDÃd ÞC .ÖlÛCßh , ækßØÛ
. ÙÜÇì× MokDG× ÚCrërµ DØz Äëß¡N l¥Â éF DèÜN DWÜëC
PvCßh qC ÚDì×kA íÛD×p¾DÛ ÍDv l¤ Þ oCrç qC l·F ¢ìJ ÍDv l¤oDèZ Þ oCrç
êoÞAkDë rV êrìZ kßGÛ Þ P¡Ê pëpeN æDz yÞoßÆ ¯vßN éÆ oDÊlëp¾A
,kCp¾C íÛDwÛC ÁßÃd ÚkpØz ÖpOe× Þ ÚCkp× Þ ÚDÛq éF ÖCpOdC Þ PGe× DF oDO¾o
éF ,Dç ÚDwÛC éF oDÊlëp¾A êDç é×DÛ qC íÇë qC ækD¿OvCßv DF íÛDFDìF ÚDì¡dÞ
PwëÞk êCpF Þ lÛkpÆ éÏØd ÚDìÛCpëC éF ,ælëpJ DçpOvC Þ DèGvC Þ DçpOz P¡J
, ækßØÛ Ýºl Co ÚCÞo EA .lÛkpÆ kßFDÛ Co ÚD¡ëDçpèz Þ lÜO¡Æ Co ÚDÛA ÍDv
ÚDÛA ÍDv l¥O¿ç qC l·F éÆ íëDWF DN lÛkpÆ ¸Ü× Co ½Þp± Þ Dç é×DV ÝOwz
ÚÞlF Íß»× Ìv Èë íOÂÞ íOd éÆ Úlìvo PÂDØd Þ PçÔF qC éVok ÚA éF
ÖoÞDìF Co ßN ÐO PÎA ÖpF DN ¢ÇF qCok DWÜëC P¿Ëì× Þ lëlì× Co ÚDÛA éeÏvC
ÍßOÃ× Þ ælì¡Çì× qCok , P×ÞDÃ× , yÔN , í·v éÛßËaìç ÚÞlF ¦iz ÚA
. æl¡ì×
. ÙìñDØÛ ívopF ívDÜz Ýì×q Ùϵ p²Û é®ÃÛ qC Co éÏòw× ÝëC lìñDìF ÍDd
ÙÏ éF ÙëpÆ ÚAp íÛD¾pµ pìw¿N éÆ oCpFÓC ælµ Þ oCpvÓC À¡Æ ok
pGh Ýì×q pëq ÙO¿ç éÃG¬ qC oDÊlëp¾A , PvC êoD¥ÛC éÏÎClGµ éVCßh éVCßh
í×kp× Þ lÛpF í× pwF ÚA ok Ìv éØìÛ Þ DØÛ ÖkA éØìÛ íNCkßVß× éÆ lçlì×
êDèÛDØOhDv Ú A oDÇÜëC êCpF Þ lÜçk ÚD¡Û éÛÞoCÞ lÜOvCßiì× Co Äd ÖÔÆ éÆ
PµDF éÆ , ÅDh éF lìzoßh oßÛ ÚkpÆ kÞlw× pF æÞÔµ , lÛkpÆ DÜF Co Hëp¾pçD±
ÙO¿ç éÃG¬ qC Co MCkßVß× ÚA , Cl¤ Ýìܬ qC ækD¿OvCßv DF , éO¡Ê ÚA Úlz Ùìõ
.lÜO¡Ê ÚD¡FßÏ»× Þ lÛlì¡ÆÓDF éF Ýì×q pëq
, æDNßÆ íÏìh êDç ÚkpÊ , ÉorF íÏìh êDèÛDçk DF Co ÚÓß»× ÍDGÂC Щ¾C
lÜÇì× Àì¤ßN DØÛ Ìv Þ ælìÆÞpZ í×pZ Moߤ PvßJ

kDFA Þ Ýì×q Úkq Ùiz éF ÙÜÇì× Mßµk Co DØz éÆ PvC ÝìÜZ ÙÛCrërµ éÏF
lëßz æDÊA íOÂÞ éÆ êlìzoßh ÐñDvÞ ÝO¾pÊ oDÇF Þ ÝOhDv DF DèÛDFDìF ÚkpÆ
íÛDØvA êDç éÛDh ÝOhDv Þ lëkpÆ í× oߥN éÆ PwÛA qC pN ækDv lëk lìçCßh
ækßØÛ P·VCp× kßh êDV éF éÆ Ýì×qpëq ÙO¿ç éÃG¬ êDèËv éF ÚkCk æqDVC Þ
íOÂÞ éÆ Úlëok êDV éF ÚlìFCßh Þ DWÛA ok P¿Û Úkoßh DF lÛoÞA DWF Co ÚDzpÇz Þ
.lÛqCkpJ í× ÚClF lÜëA í× Ýì×q êÞo éF

P¾Dëok PÛpOÜëC íÛDèV éÇGz Äëp¬ qC Co é×DÜNßµk ÝëC éÆ íÛDFpè× ÚCrërµ
ækD¿OvC DF Co MDµÔ¬C ÝëC , ækßØÛ PØç Þ PGe× ÙÜÇì× ¢çCßh , lÜÜÇì×
lì×C éF DN .lÜçk oCp ÚDOvÞk oDìOhC ok íKÆßO¾ êDç ÝìzD× Þ DçpËJDZ qC
: ÙìÛDzßKF Ðص é×DV é¡ëlÛC oßÏF ÝëC éF ÙìÛCßOF Ùç DF éØç Clh
lWw× Þ ECpe× qC éÛDËìF Ölz
éÛDËë Þ lÛo íÃzDµ ok Ölz
: yßh êßh DF é®FCo ok Þ
PvC Moߤ kßJ Þ oDN ÞDÆ ÝÇ× DGëq rV é¡ëlÛC
ælz DGëq íNoߤ pç lÜN ÝwdC é¡ëlÛCq
:lëßËì× éÆ êrëpGN xØz pF æÞÔµ Co êqCpìz xØz ÙëoDKwF p¬DiF Þ
lÛpص ÚDÊlÜ¡iF ßÊívoDJ ÚDFßh
Co DvoDJ ÚClÛo MoD¡F ælF íÂDv
PvC Áqo ÙwÃ× ÚDèV æDz ÙÏ ³¾Dd
ЬDF é¡ëlÛC ÝÇ× P¡ì·× pèF qC
:kÞpv éÆ Co êqCpìz êl·v ÙìÜÇÛ yß×Cp¾ Þ
kpìØF PO·ìG¬ q íëßh ælÛok ÝëC pÊC
Pì×kA ÚCÞpF ízDF ælÛq pص éØç

yÞßÜì×
év Þ oCrçÞk pG×Dvk ÙOwìF
ÙWÜJ ÚDØvA